Eksmąż? Exmąż? Eks-mąż? Jak to zapisać?
- Obecnie poprawną formą jest zapis eksmąż czy eksżona. Ale jeszcze pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku możliwy był zapis !eks-żona. Dlatego też nie zdziwcie się, widząc taki zapis w starych wydaniach książek. Nie ma natomiast wytłumaczenia dla formy !ex-mąż, !ex mąż czy tym bardziej !exmąż. Jest to po prostu błąd.
Zagwozdka czy zakwostka?
- No nie, jedyny i poprawny zapis to zagwozdka. Jak gwiazdka. Nie jak ciekawostka.
Wywieźć czy wywieść?
- Tu musimy wiedzieć, co mamy na myśli. Końcówka -wieźć pochodzi od wozić – w odmianie czasownika ź wymienia się na z, np. ja wiozę. Końcówka -wieść należy do czasowników o innych niż powyższe znaczeniach, np. rozwieść się, odwieść kogoś od zrobienia czegoś, plan nie mógł się powieść. Tutaj ś wymienia się na d (rozwiodła się niedawno).
Whiskey czy whisky?
- Różnica jest istotna, jednak związana z miejscem wytworzenia. Szkocka jest bowiem whisky, a amerykańska whiskey.
Subskrypcja czy sybskrybcja?
- Subskrypcja, jak korupcja. Ale pamiętajcie: subskrybować. Rzeczownik i czasownik piszemy inaczej.
Dieta cud? Dieta-cud? A może dietacud?
- Łącznik (czyli tę małą kreseczkę) stosujemy tylko wtedy, gdy człony naszej nazwy są równorzędne, czyli np. flaga biało-czerwona. Flaga jest i biała, i czerwona. Słownik polsko-francuski: i polski, i francuski. Natomiast dieta nie jest zarówno cudem, jak i dietą. Dlatego też piszemy: dieta cud. Tak jak artysta malarz. I już.
Przedstawiać sobą?
- Jest to tzw. pleonazm, czyli popularnie zwane masło maślane. Nie możemy powiedzieć: Odkrycie przedstawia sobą dużą wartość. Poprawnie jest: Odkrycie przedstawia (stanowi/jest/uchodzi) dużą wartość.
Półtorej czy półtora?
- Półtorej łączymy z rzeczownikami rodzaju żeńskiego, np. półtorej kanapki, półtorej minuty. Półtora łączymy z pozostałymi rodzajami gramatycznymi: półtora miesiąca, półtora roku, półtora jabłka.
Z małej/dużej litery? Małą/dużą literą?
- Konstrukcja z małej/dużej/wielkiej litery to tzw. rusycyzm i w języku polskim nie jest uważana za poprawną. Jeśli nie chcesz popełnić błędu, używaj konstrukcji małą/dużą/wielką literą lub też od małej/dużej/wielkiej litery.
A czy w powyższym przykładzie lepiej jest mówić dużą czy wielką literą?
- Dobra wiadomość: obydwie formy są poprawne 😉
Jeśli chcesz poznać więcej ciekawostek związanych z językiem polskim, zapraszam do części pierwszej oraz do subskrypcji mojego newslettera.